College 4. Copy + Paste = Idee! Van het nieuwe leren naar het nieuwe werken.

Als ik de spreker van Seats2Meet, Wiclef Poesiat, moet geloven dan ben ik net op tijd uit mijn vakgebied gestapt. Want kennis is van een schaars goed (door slechts enkelen over te dragen) veranderd in een voor iedereen bereikbaar product. Met één druk op de knop weet je alles wat je wilt weten. Nuance en context moet men er zelf maar bij bedenken of opzoeken.
Vitualiteit en realiteit lopen in elkaar over. De leerkracht als instituut worden langzaamaan vervangen door iedereen die in het bezit is van kennis en deze kan en wil delen met de kenniszoekers. Met behulp van de virtuele wereld wordt kennisoverdracht losgekoppeld van de leerkracht. Voor kennis hoeven de zoekers hun huizen niet meer uit. Alles wat er aan kennis in de wereld is, is op te zoeken. Gewoon copy-pasten naar onze eigen 'harddrive' en weer fluitend op zoek naar de volgende informatie.
Alle kennis die we kunnen opnemen in onze harddrive bestaat. Het is een kwestie van vinden en kopiëren. Alle nieuwe ideeën zijn vervolgens een kwestie van het combineren van oude kennis tot nieuwe kennis. De leerkracht is (bijna) overbodig geworden. Want waarom zou de leerkracht de combinaties van kennis moeten maken? Dat kan de leerling zelf net zo goed...

Een kanttekening: Als iedereen les kan geven, dan worden de kerndoelen die de overheid inzet om een bepaalde kwaliteit van kennisoverdracht en kennisopname te waarborgen, niet gehonoreerd. Aan de andere kant, waarom zou één overheidsinstelling moeten bepalen wat wel en niet nuttig is om te weten?
Tijdens Seats2Meet werden er allerlei nieuwe vormen van werken als voorbeeld gegeven. Het ging daarbij over de term Het Nieuwe Werken. Het Nieuwe Werken is volgens Wikipedia:
"het plaats- en tijdonafhankelijk uitvoeren van kantoorwerkzaamheden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van mobiele technologie zoals laptop, smartphone, GPRS en Web 2.0."
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Overleg_gebruiker:Mmeetz/Het_nieuwe_werken) Niet alleen het nieuwe werken werd als gloednieuw gezien, geheel passend bij 3.0, maar ook leren kan op een 3.0 manier. Iedereen kan op zijn eigen manier werken en leren. Een gekopieerd idee, want het onderwijs is hier al jaren mee bezig. Jaren geleden is in het basisonderwijs een kopie en combinatie van onder andere het Daltononderwijs en Montessori onderwijs geïntroduceerd, het nieuwe leren. Al sinds jaar en dag proberen kleine scholen het voorbeeld te geven van hoe onderwijs voor ieder kind afzonderlijk afgestemd kan worden. Niet de leerkracht bepaalt wat het kind wil leren, maar het kind zelf. Het kind laat zich leiden door zijn eigen interesses en zal intuïtief weten waar het wel en niet aan toe is. Het Nieuwe Leren is gebaseerd op de nieuwsgierigheid die ieder kind bezit. Een voorbeeld van dit onderwijs is Wittering.nl in Rosmalen. Ja, de school heet Wittering.nl, hetgeen al aangeeft dat de school niet alleen op een 1.0 manier lesgeeft, maar de overstap naar het web al heeft gemaakt. Hier een korte beschrijving van de inspectie over Wittering.nl (te vinden op www.wittering.nl)

"Basisschool Wittering.nl is in augustus 2004 van start gegaan. Intussen is de school gegroeid van 14 naar circa 225 leerlingen. Deschool gaat uit van een eigentijds onderwijsconcept waarin consequent het leerproces van de leerling centraal wordt gesteld. Dit concept is gebaseerd op een aantal belangrijke uitgangspunten. In de eerste plaats gaat de school ervanuit dat de leerling zich volgens eigen tempo moet kunnen ontwikkelen en dat deze ontwikkeling niet wordt bepaald door het leerstofjaarklassensysteem. De leerlingen zijn daarom ingedeeld in units: unit 1 (4-6 jaar), unit 2 (6-9 jaar) en unit 3 (9-12 jaar). Iedere unit bestaat uit maximaal honderd leerlingen en wordt begeleid door een regisseur, een mentor en drie begeleiders. In de tweede plaats wil de school tegemoet komen aan de verschillende manieren waarop leerlingen kunnen leren. Dit betekent dat er sprake is van een veel ruimer aanbod aan leerbronnen dan alleen methodes. Tot slot wordt er van uitgegaan dat opvoeden een gezamenlijke taak is van ouders en school. Voor Wittering.nl betekent dit dat de opvoeding een kerntaak is, en voor de ouders dat ze - samen met de school - de ontwikkeling van het kind volgen en begeleiden."

Wittering.nl is sinds 2004 al bezig met het lesgeven op een zeer vernieuwende manier, die meer aansluit bij samenleving 3.0 dan de standaard onderwijsvormen. Binnen het schema van Leadbeater die ingaat op innovatie (hier de aangepaste versie door Barry Spooren van Incubate gebruikt) zou je kunnen stellen dat Wittering.nl de Murdock is wat betreft onderwijs.

Zij hebben buiten de kaders van het huidige onderwijssysteem gedacht en zijn met een geheel nieuwe wijze van onderwijs gekomen. Zij zijn echte voorlopers en het enige dat nog 'oud' is is het feit dat ze in het gebouw moeten zijn op gezette tijden. Mobiel zijn ze helaas nog niet. Dat is echter vanuit de overheid bepaald. Dat komt omdat de controle van de volwassenen over de kinderen in onze maatschappij nog steeds voorop staat. Kinderen moeten op één plek zijn, in de gaten gehouden worden en vooral worden onderwezen! Dat moet geheel volgens de norm zoals bepaald door de overheid en gecontroleerd door de onderwijsinspectie. Uit het inspectierapport op Wittering.nl blijkt echter dat Wittering.nl niet getoetst kan worden met de middelen die de onderwijsinspectie normaal gesproken tot zijn beschikking heeft, omdat Wittering.nl niet toetst op de 'normale' manier. De vooruitgang van kinderen kan niet in de gaten gehouden worden, omdat kinderen ieder op hun eigen manier vooruitgaan. Er worden misschien wel fantastische resultaten geboekt, passend bij de 3.0 samenleving. Maar dat weten we niet zeker... De school is vooruitstrevend maar wordt dan ook door velen sceptisch bekeken. Dit is vooral te merken in het werkveld zelf, waar leerkrachten hun neus ophalen voor de werkwijze. "Prima dat zij het doen, maar voor onze doelgroep zou het funest zijn". Zelfs studenten aan de PABO zijn er niet allemaal over te spreken. "Het lijkt wel een sekte, zoals erover gesproken wordt. Al het oude onderwijs is niets en Wittering.nl is fantastisch. Dat zal echt niet voor alle kinderen even goed werken." Het werkveld is duidelijk nog is de 'resistance' fase.  Ik moet eerlijk bekennen dat ik pas sinds de Seats2Meet bijeenkomst heb ingezien dat Wittering.nl helemaal past in de huidige samenleving en kinderen waarschijnlijk beter voorbereidt op hun toekomst dan de standaard 1.0 scholen. Het bijdragen aan kennisopname, en er zijn om context en nuance te geven aan de kennis zelf. Stel dat ik zou kunnen en mogen werken op Wittering.nl, dan ben ik niet meer leerkracht, geen juffie meer. Nee, dan ben ik regisseur! Stel je voor! Komt mijn tienerwens om regisseur te worden toch nog uit!

(Mocht het nog niet duidelijk zijn: Ik blijf bij mezelf deze blog serie, en wil als rode draad het onderwijs aanhouden)

College 3. "It Ain't Over 'till the Fat Lady Sings"

Taal geeft de wereld om ons heen betekenis. De wereld is veranderlijk, en dus is het belangrijk dat taal mee verandert. Als iemand uit het Nederland van 1912 via een tijdmachine in Nederland 2012 zou binnenstappen, dan zou deze persoon veel woorden niet kennen. De snelheid van de taal, maar vooral de technische benamingen die gepaard gaan met de 2.0 en beginnende 3.0 samenleving zou de oren van deze persoon vermoedelijk doen klapperen. De gemiddelde digibeet heeft al moeite met het volgen van Alexander Klöpping in De Wereld Draait Door, wanneer hij de nieuwste gadgets en app's de revue laat passeren. We grijpen vaak terug op de al bestaande woorden om een nieuw fenomeen een herkenbare betekenis te geven. Hetzelfde geldt voor nieuwe termen.
In college 3 kregen we het ARIA-patroon aangeboden. Aria volgens Wikipedia geeft het volgende resultaat:

"De term aria betekent nu vrijwel uitsluitend een compositie met aanwijsbare begin en eind voor één stem met gewoonlijk orkestbegeleiding. Meestal is dat dan een onderdeel van een opera; maar er zijn vele voorbeelden van aria's die een onderdeel zijn van een cantate of een oratorium. De tekst van een aria is vaak beschouwend: een (vaak niet nader genoemde) commentator bezingt zijn of haar reflectie op het thema van het muziekstuk."

Wanneer we dit vergelijken met het ARIA-patroon dat dhr. Van Driel ontwikkeld heeft, blijkt het overeenkomsten te hebben met de Aria. Een begin en eind, beschouwend, reflectie. Het heeft de kenmerken die het ARIA-patroon ook heeft.
Het ARIA-patroon is het patroon dat een mens of gemeenschap doormaakt wanneer er iets nieuws op hun pad komt.
A=Amazement. Men is eerst verbaasd en verwonderd over het nieuwe.
R-Resistance. Men voelt weerstand voor het nieuwe.
I=Imitation. Men imiteert het nieuwe.
A=Authenticity. Men maakt het nieuwe zich eigen. Geeft het iets authentieks.

Het patroon is een overgangsperiode van begin naar eind. Het begin van het nieuwe tot het eind, waarin het nieuwe niet meer nieuw is, maar eigen. Het patroon kan vervolgens weer ingezet worden voor het volgende waar wij ons over kunnen verwonderen.
Hetzelfde patroon kan ingezet worden bij cultuur. De werken van de meester kunstenaars (of het nou regisseurs, muzikanten, auteurs, beeldende kunstenaars of misschien wel architecten zijn) worden eerst verwonderd aanschouwd en wellicht goed ontvangen door critici, er wordt weerstand aan geboden door het grote publiek, andere kunstenaars zullen gaan imiteren en vervolgens wordt het door het publiek eigen gemaakt. Het wordt mainstream. Alles is ooit begonnen als nieuw, maar alles went.
Ook samenleving 3.0 zal ooit eigen zijn. Normaal. We zijn eraan gewend geraakt, we zullen er niet meer verwonderd door zijn. Misschien wordt 3.0 wel zo eigen dat men zich weer gaat verbazen over 1.0 en dat weer zal omarmen. Zich weer zal verwonderen over boeken, het schrijven met een pen. Misschien zal men weer gelukkig worden van het afgesloten zijn. Niet meer connected aan het organisme 3.0 dat zich langzaam maar zeker uitbreidt tot een niet controleerbare entiteit. Op zoek naar de cultuur van weleer. En 1.0 zal 4.0 worden. Want wat eens oud was, kan weer nieuw worden.

De kabels zal hij uit zijn lijf, zijn hersenen, zijn wezen trekken Hij wil ontkoppeld zijn. Hij wil de wereld om hem heen zien, horen, ruiken, voelen. Hij zal met zijn vingertoppen langs alle muren gaan die hij passeert op weg naar die plek, waar hij zo lang geleden voor het laatst was. Hij was te verwonderd door het nieuwe, waardoor hij het oude was vergeten. Hij wil naar een plek waar zijn stem niet meetelt. Waar hij niet even belangrijk is als ieder ander en dus ook die verantwoordelijkheid moet te dragen. De zelfbeheersing behoort te hebben om steeds op een juiste manier te reageren, een constante stream van de juiste keuzes maken omdat je in de cloud zit. Want iedereen telt mee en iedereen heeft een stem. Vandaag niet. Hij zal het geel op wit belichte gebouw binnenlopen. Zijn jas afgeven in de garderobe en het kaartje in ontvangst nemen. Hij zal op zijn plek gaan zitten. Ook al ziet hij het niet perfect, hij zal niets zeggen. Vandaag is zijn stem niet belangrijk. Vandaag is haar stem belangrijk. Daar, op dat podium. Lichten uit, spot aan. En hij verwondert zich.

College 2. Neelite

Laten we er nou eens vanuit gaan dat de Maya's al die tijd gelijk hadden. Op 21 december 2012 zal de samenleving zoals wij die kennen tot een einde komen. Vanaf die datum konderen de Maya's de samenleving niet meer "zien". Vanaf 21 december 2012 zijn wij onzichtbaar geworden als samenleving: "invisible".

Waar wij zijn gebleven? Wij zijn verdwenen in de virtualiteit. In de cloud. Dit wil niet zeggen dat wij niet meer bestaan. De samenleving is echter zo veranderd dat de Maya's hem niet meer konden bevatten. Ze konden het niet be-grijp-en. Dat is logisch, want samenleving 3.0 is een samenleving van loslaten.

Samenleving 1.0 is de samenleving van het statische, het vaste. Schrift, zichtbare kennis door middel van boeken (en wanneer je die boeken had gelezen en verwerkt tot een nieuw schrift, door middel van een diploma). Samenleving 1.0 is of was een elitaire samenleving. De elite maakte de dienst uit. Zij bepaalden wat er geschreven werd, wat er geleerd werd, wat er gedaan werd. Er was grip op de samenleving. De samenleving werd begrepen door iedereen. Men kende zijn plek. De eerste scheuren ontstonden toen Karl Marx tegen de gevestigde orde begon aan te schoppen en zijn theorie het grote publiek bereikte.
Marx beschreef namelijk de maatschappij als een door klassen verdeelde samenleving. Wie betaalt, bepaalt kwam het simpel gezegd op neer. De elite, de rijken, bepaalden hoe de maatschappij werd vorm gegeven en hadden daardoor de samenleving in controle. Langzaamaan is er, door middel van vakbonden en politieke partijen die de rechten van de massa verwoorden, een stem gegeven aan de niet-elite, de neelite. Volgens Marx zouden in de industriële grootmachten zoals Amerika, Engeland en Frankrijk de neelite in opstand komen, een revolutie zou ontstaan, en de neelite zou het niet meer pikken. Er zouden gelijke rechten worden geëist en gelijke inspraak. Laat dat nu precies zijn wat samenleving 3.0 lijkt in te houden!

Kijkend naar het schema (getoond in college) van een metaforische dag in het bestaan van de mensheid en de ontwikkelingen die daarmee gepaard gaan is de verandering van 1.0 naar 3.0 ook een ontzettende revolutie. We zijn nog niet zover, maar het is zo dichtbij, dat we het bijna kunnen vastpakken... ik bedoel loslaten. De elite heeft het nog steeds voor het zeggen in de huidige samenleving, hoewel er wel iets meer inspraak is. De neelite is echter in opkomst en opstanden worden zowel op de 1.0 manier (de Arabische lente of Occupy Wallstreet) als de 3.0 manier gevoerd (Wikipedia en Google op zwart tegen SOPA, Wikileaks). De elitraire instituten hebben het moeilijk. De politiek worstelt, de dokter is niet meer heilig, evenals de meester of de kerk. De LOI zegt het al: Nederland wordt steeds slimmer. Niet alleen Nederland, maar de wereld is zichzelf aan het onderwijzen. "Invisible learning" wordt dat genoemd. We leren leren, en we leren blijven leren, zonder dat het zichtbaar is in klaslokalen...

            (http://www.invisiblelearning.com/en/ Tabel uit “Invisible Learning” (2011) van John Moravec en Cristóbal Cobo)

Samenleven 3.0 is een samenleving waarin Jan met de Pet, Henk en Ingrid, het maakt niet uit hoe ze heten, mee mogen praten. De elite en de neelite maken samen de dienst uit. Zij zijn namelijk bekwaam in het onzichtbaar leren leren, kunnen mee in de huidige technologische ontwikkelingen en weten wat zij willen. "Het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld" (Van Driel, college 2 Mediawijsheid 2012 UVT) maakt hen niet alleen onderdeel van de gevestigde orde, maar maakt hen bovendien onzichtbaar. De medezeggenschap is namelijk voornamelijk virtueel. Een virtuele medezeggenschap. Ideologieën zijn niet verdwenen, zoals gesteld werd in het college. Ideologieën zoals die van Marx komen nu eindelijk tot uiting. Virtuele uiting. In een dynamische virtuele gemedialiseerde wereld. Een virtuele maatschappij en 'invisible learning' is iets dat de Maya's niet konden 'zien' aankomen. Dus ja, de wereld zoals wij die kennen komt misschien op 21 december 2012 wel ten einde. Precies wanneer de laatste offline aardbewoner online komt. Welkom in samenleving 3.0.