Leren in het algemeen is het omzetten van ervaringen tot kennis. De Waal (2004) gebruikt in zijn boek Jarvis' definitie van leren; 'Het omzetten van ervaringen in (nieuwe) kennis, vaardigheden en verhoudingen, die in nieuw gedrag uitgedrukt kunnen worden' Het hangt af van de lerende of hij of zij al dan niet bewust iets met de ervaring doet. Wanneer dat het geval is, dan is er sprake van een leerervaring. Dat 'iets met de ervaring doen' wordt gedaan in een leeractiviteit. (Keurntjes, 2011)
[leeractiviteiten (Simons, 1999)]
De leeractiviteiten die de lerende persoon doorloopt begint altijd met de bovenste leeractiviteit (nieuwsgierigheid, uitdaging, interesse, voorkennis). Vanuit daar kan iedereen die leeractiviteiten toepassen die bij hem of haar passen. Iedereen kan een eigen leertraject doorlopen. Dit sluit aan bij de gedachte van Kolb (blog college 5) ; iedereen heeft een andere leerstijl.
Leren doen je op een formele en informele manier. Formeel leren doen je vaak in een schoolse situatie. Er is sprake van onderwijs en sprake van een gestructureerde onderwijssituatie met een leerdoel.
Informeel leren is een leerproces dat voortvloeit uit de dagelijkse activiteiten die verband houden met het werk, het gezin of de vrijetijdsbesteding. Dit leren wordt niet georganiseerd of gestructureerd in termen van doelstellingen, tijd of leerondersteuning. Informeel leren gaat in de meeste gevallen niet uit van een initiatief van de lerende. Doorgaans leidt het niet tot een certificering.
Suzanne Keurntjes stelt dat leren onderverdeeld kan worden in vier visies, namelijk 1) onderwijs, 2) themaverdieping, 3) bewust maken, 4) persoonlijk. Van deze vier visies kan visie 1 ingedeeld worden in formeel leren en kunnen er drie ingedeeld worden in het informeel leren. Zie onderstaand schema.
Formeel leren
|
Informeel leren
|
||
Visie 1
Onderwijs
|
Zelfgestuurd leren
|
Incidenteel leren
|
Socialisatie
|
Visie 2
Themaverdieping
|
Visie 3
Bewust maken
|
Visie 4
Persoonlijk
|
|
[Leervormen gekoppeld aan vier visies op educatie]
Ik stel dat visie 4 de ultieme vorm van informeel leren is, dat is dus leren op basis van toeval. Ervaringen die pas bij nader inzien omgezet worden in kennis, vaardigheden of gedrag. De ervaringen stimuleren tot het aangaan van een georganiseerde leeractiviteit (zie schema Simons). Of deze toevallige leerervaringen zich nu thuis of op school voordoen dat maakt niet uit, zolang ze maar niet van te voren bepaald zijn.
Een voorbeeld dat volgens mij echt duidelijk maakt wat informeel leren is volgens visie 4, is de film Slumdog Millionaire. Een jongen, opgegroeid in de 'slums' van Mumbai India, doet mee aan de Indiaase versie van Weekend Miljonairs. De vragen die hij voor zich krijgt weet hij door der ervaringen in zijn leven te beantwoorden. De film laat de essentieële momenten zien in zijn leven die leiden tot de antwoorden.
Deze manier van informeel leren is niet te creëren, maar toch wordt informeel leren gezien als een wijze van leren waar een persoon het meest aan heeft in zijn leven, omdat het de grootste indruk maakt.
Om informeel leren toch in een onderwijssituatie te stoppen (wat eigenlijk al een contradictie is), worden allerlei onderwijsvormen ontwikkeld. Er worden onderwijsmiddelen gebruikt die het informeel leren stimuleren of onderwijsvormen toegepast die een informele situatie nabootsen. Voorbeelden hiervan zijn de implementatie van Meervoudige Intelligentie van Howard Gardner, of het gebruik van Basisontwikkeling in een school.
"Basisontwikkeling is een op ontwikkelingsgericht onderwijs (Vygotsky) gebaseerde visie op onderwijs waarin de persoonsontwikkeling in een cultureel-maatschappelijke context centraal staat en waarin men ernaar streeft de zinvolle eenheid in het onderwijsproces te bewaren. In 1990 startte Frea Janssen-Vos onder de noemer basisontwikkeling een didactische aanpak die aanvankelijk met name gericht was op het onderwijs aan kleuters. Gaandeweg breidde dit concept zich uit tot de hele onderbouw en inmiddels ook tot de midden- en bovenbouw en peuters. De belangrijkste bedoeling van basisontwikkeling is het bevorderen van de brede ontwikkeling waarin zaken als initiatieven nemen, creativiteit in denken en handelen, talige communicatie, ingroeien in de sociale omgeving, materieel handelen voortzetten in verbaal en mentaal handelen een belangrijke rol spelen. Kennis en vaardigheden worden aangeleerd als onderdeel van de brede ontwikkeling en niet afzonderlijk. De onderwijsinhouden worden ontleend aan de omgeving van het kind. Een methodische aanpak in de begingroepen van de basisschool wordt afgewezen."
Kinderen leren in de basisontwikkeling dus binnen visie 2 van Keurntjes, er is sprake van een thematische aanpak, waarbinnen kinderen ervaringen opdoen en omzetten in kennis. Deze ervaringen mogen zij zelf, binnen het thema, invullen. Kinderen stellen een onderzoeksvraag op en gaan deze in een zelf in te vullen proces beantwoorden. De ervaring die zij opdoen (leervaardigheden/zoekvaardigheden opdoen, maar ook info die zij vinden over hun onderwerp) wordt omgezet in kennis. Wat nog meer aansluit op dit ervaringsgericht leren is Ervaringsgericht onderwijs. In deze vorm van onderwijs worden kinderen nog vrijer gelaten in hun leerproces. Er wordt zo min mogelijk gewerkt vanuit methoden of doelen vanuit de overheid. "Eigen-wijsheid" of "iederwijs" zijn woorden die terugkomen bij deze vorm van nieuw leren. Ervaringsgericht onderwijs komt nog het dichtst in de buurt van informeel leren op een formele plaats.
Er worden steeds meer manieren gezocht om de informele leersituaties de klas in te halen. Kinderen leren bijvoorbeeld van het gebruik van sociale media en het informatienetwerk op het internet. Maurice de Hond wil daarom een school ontwikkelen, de Steve Jobsschool, waar informele onderwijsmiddelen ingezet worden, om zo een informele leersituatie te creëren in de klaslokalen.
Toch slaat Maurice de Hond, hoewel ik laaiend enthousiast ben over het idee, de plank mis. De i-pad zal niet op de manier gebruikt worden, zoals hij thuis gebruikt wordt. Kinderen zullen veel minder op een informele manier gebruik maken van de i-pad. In plaats daarvan zal de i-pad waarschijnlijk het schoolboek en het schrift vervangen. Een schoolboek, werkboek en schrift in een. Toch biedt het enorm veel mogelijkheden. Wanneer kinderen de i-pad kunnen gebruiken binnen het ervaringsgerichte onderwijs, dan zijn de mogelijkheden zelfs eindeloos! Als ons vorige college ons iets heeft geleerd, dan is dat wel dat er een enorm informatienetwerk tot onze beschikking staat! Wanneer wij kinderen dit netwerk laten aanboren en hun eigen leerervaringen laten ervaren, dan krijgen wij klaslokalen vol kleine geniën. Ieder een expert op eigen gebied. Iederwijs, eigenwijs.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten